بزرگنمایی:

ایران با توجه به شرایط اقلیمی منحصر به فرد خود، زیستگاه گونه‌های مختلف گیاهان دارویی است که یا بومی خود منطقه بوده‌اند و یا به دلیل سازگاری آب و هوا توانایی رشد و تکثیر در این مناطق را یافته‌اند.

طب سنتی ایران با توجه به قدمت خود، در طول زمان به تدریج با خواص درمانی این گیاهان آشنا شده و از آن در درمان بسیاری از بیماری‌ها استفاده کرده است. اگرچه استفاده از هریک از این گیاهان به نوبه خود در رفع بیماری‌های مختلف مفید بوده اما استفاده از برخی گیاهان در این میان به دلیل خواص بیشتر، متداول‌تر شده و کاربرد بیشتری داشته است. بی شک یکی از این گیاهان پرکاربرد طب سنتی بابونه است.

 گیاهی یک ساله و معطر که ارتفاع آن معمولا بین 30 تا 70 سانتی متر می باشد و به صورت خودرو در زمین‌های شنی، مزارع و در کنار جاده‌ها می‌روید. از مهم‌ترین خواص ذکر شده برای این گیاه در طب سنتی، درمان زخم و ورم معده بوده است اما امروزه مشخص شده است که این گیاه می‌تواند در درمان بسیاری از بیماری‌ها نقش داشته باشد و به همین جهت نیز در صنعت داروسازی به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است.


شکل‌های مصرف بابونه

این گیاه از جمله گیاهانی است که می‌توان آن را به صورت‌های مختلف به شکل خوراکی یا موضعی و جلدی مورد مصرف قرار داد. شکل‌های مرسوم‌تر استفاده خوراکی از این گیاه به  صورت دمنوش ، چای ، شربت و قطره است. اما در عین حال استفاده از این گیاه به شکل جلدی و موضعی در ترکیب با روغن‌هایی مثل روغن زیتون و کنجد کاربرد فراوانی در طب سنتی دارد.

جدا از این دو حالت از بابونه به شکل بخور و اسانس نیز استفاده می‌شود علاوه بر ایجاد بوی مطبوع در فضا، خواص درمانی و زیبایی هم دارد. همچنین از عصاره بابونه می‌توان به شکل دهان‌شویه نیز استفاده کرد.


خواص دارویی بابونه

این گیاه خواص درمانی بسیار زیادی دارد و از دیرباز در موارد متعددی از بیماری‌ها، از فرآورده‌های مختلف آن به صورت خوراکی و موضعی برای درمان یا تسکین دردها استفاده کرده‌اند.


با اینکه آثار درمانی گیاه‌ بابونه طیف وسیعی از بیماری‌ها را پوشش می‌دهد اما آثار را به چند گروه اصلی تقسیم کرد که در ادامه با آنها آشنا می‌شویم:

درما‌ن‌های گوارشی گیاهان دارویی بابونه چیست؟
مهمترین خاصیت این گیاه در تقویت معده، درمان زخم معده و ورم معده است.
از این گیاه در طب سنتی برای رفع ورم روده و همچنین رفع کرم معده و روده استفاده می‌کنند.
یک فرآورده ضدنفخ است.
مصرف دم‌کرده آن به شکل ناشتا تقویت کننده معده و بادشکن است.
این گیاه یک داروی اشتهاآور محسوب می‌شود و از قدیم در رفع بی‌اشتهایی کاربرد داشته است.
اسانس آن به دلیل اثر قی‌آور، در مسمومیت‌های غذایی برای بیماران کاربرد داشته است.


درمان مشکلات سیستم عصبی با گیاهان دارویی بابونه
در طب سنتی، درباره این گیاه این طور گفته شده است که مقوی سیستم مغز و اعصاب است.
این گیاه در درمان سردرد و میگرن موثر است.
برای رفع بی‌خوابی و داشتن یک خواب آرام و راحت استفاده از فرآورده‌های این گیاه توصیه شده است.


رفع  مشکلات دستگاه تناسلی با گیاهان دارویی

 -    این گیاه باعث تقویت میل جنسی نیز می شود.
-    بعنوان درمان کننده کاهش ترشحات عادت ماهیانه و تسکین دهنده دردهای دوران عادت ماهیانه است.
-    استفاده از این گیاه در کاهش اختلالات یائسگی نیز موثر است.


رفع مشکلات پوست و مو با بابونه
گفته می‌شود که اسانس آن مخلوط با روغن بادام برای رفع ناراحتی‌های پوستی نظیر اگزما، کهیر و خارش مفید است.
شستشوی موها با چای این گیاه می‌تواند در روشن‌تر و شفاف‌تر شدن آنها موثر باشد.
بخور گل آن جهت بهبود آکنه و جوش‌های صورت توصیه شده است.
همچنین استفاده از بخور دم‌کرده آن روی صورت، باعث شادابی و تجدید حیات سلول‌های پوست می‌شود.


خواص تسکینی گیاهان دارویی بابونه
از دیرباز، هنگام دندان درآوردن بچه‌ها برای تسکین درد، به آنها چای بابونه می‌دادند.
گفته می‌شود که بخور مخلوط آن و سرکه برای درمان چشم‌درد، بسیار مفید است.
برای تسکین دردهای عضلانی نیز استفاده از چای بابونه توصیه شده است.
خاصیت تب‌بر و تسکین دهنده درد دارد و می‌توان از مخلوط آن با روغن بادام به شکل موضعی نیز استفاده کرد.
از روغن آن برای رفع گوش درد، کمردرد، درد مفاصل و نقرس استفاده نیز می‌کنند.

علاوه بر موارد ذکر شده، چای بابونه به دلیل ادار آوربودن در دفع سنگ مثانه کاربرد دارد. همچنین تقویت سیستم ایمنی بدن، افزایش شیر مادران شیرده، التیام بثورات پوستی،درمان بواسیر، درمان کم‌خونی، رفع زردی و خاصیت ضدآلرژی از دیگر خواصی است که در طب سنتی برای گیاه بابونه عنوان می‌شود.

چند نکته مهم ضروری درباره گیاهان دارویی بابونه

اگرچه استفاده از این گیاه و فرآورده‌های مشتق از آن در حالت عادی و در بیشتر موارد بدون عوارض جانبی است اما آگاهی از چند مورد احتیاط برای مصرف آن ضروری به نظر می‌رسد:

مصرف همزمان آن و فرآورده‌های آن با داروهای ضدانعقاد، بنزودیازپین، وارفارین، سیکلوسپورین و به طور کلی داروهای رقیق‌کننده خون و همچنین الکل ممنوع است.
مصرف بابونه در زنان در دوران بارداری و شیردهی در برخی افراد ممکن است با آلرژی همراه باشد و باید از مصرف آن در این دوران اجتناب شود.
استفاده از بابونه و مشتقات آن ممکن است به طور نادر باعث ایجاد واکنش‌های خفیف آلرژیک شود.
در مصرف این گیاه دارویی زیاده‌روی نکنید. مصرف بیش از اندازه فرآورده‌های بابونه در برخی افراد با علایمی مثل سردرد، زخم دهانی، ورم چشم، تهوع و استفراغ و تعریق زیاد همراه است.

افرادی که سابقه آلرژی و حساسیت دارند یا به طور مداوم از داروهای خاصی استفاده می‌کنند، بهتر است قبل از شروع به مصرف این گیاه و فرآورده‌های مشتق از آن حتما با پزشک خود مشورت کنند تا از بروز عوارض احتمالی جلوگیری کنند.


فرآورده‌های بابونه چیست
این گیاه از آن دسته از گیاهان دارویی است که به صورت‌های مختلف خوراکی، موضعی و بخور مورد مصرف دارد. تنوع فرآورده‌های حاصل از آن سبب شده تا بسیاری از خانواده‌ها آن را در کنار مواد پرکاربرد دیگر در منزل نگهداری و مصرف کنند. در ادامه تعدادی از فرآورده‌های این گیاه پرخاصیت معرفی شده‌ است:
طرز تهیه دم‌ کرده بابونه 

مردم کشور ما از قدیم با نوشیدن انواع چای‌ها و دم‌کرده‌ها مانوس بوده‌اند و به همین دلیل دم‌کرده این گیاه می‌تواند در عین داشتن روش تهیه آسان، برای آنها دلچسب باشد.

 برای درست کردن دم‌کرده بابونه، کافیست یک قاشق چای‌خوری گیاه بابونه خشک را در یک فنجان آب جوش ریخته و مدت 5 دقیقه بگذارید تا دم بکشد.

 توصیه بر این است که برای دم کردن آن بهتر است از قوری چینی استفاده شود و برای ایجاد طعم مطلوب‌تر مقداری نبات نیز به آن اضافه شود. دم‌کرده گل این گیاه حاوی ترکیباتی است که با منظم کردن حرکات دودی روده هم در درمان اسهال و هم یبوست موثر است و انواع سوءهاضمه را از میان می‌برد.


کاربرد اسانس گیاهان سنتی بابونه 

اسانس این گیاه به وسیله تقطیر با بخار آب به دست می‌آید. رنگ این اسانس آبی روشن است، ولی در اثر کهنه شدن به رنگ زرد مایل به قهوه‌ای در می‌آید. بوی این اسانس، بسیار قوی و طعم آن معطر و سوزانده است. استفاده از این اسانس طبیعی در منزل برای معطر کردن غذاها کاربرد فراوان دارد.


درمان نفخ شکم با گیاهان دارویی

گل خشک بابونه را با نسبت وزنی مساوی روغن زیتون مخلوط کرده و روی آتش ملایم بگذارید تا دم بکشد و گهگاه آن را هم بزنید تا نجوشد. سپس آن را از روی آتش بردارید و بعد از 24 ساعت آن را از صافی با فشار رد کنید. عصاره به دست آمده روغن این و زیتون را در شیشه دربسته نگهداری کنید و در موارد نفخ شکم و قولنج آن را روی شکم بمالید.

کاربرد روغن بابونه و کنجد برای تسکین درد 

مقداری از گل خشک بابونه را با چهار برابر وزن آن با روغن کنجد مخلوط کرده و سپس به اندازه دو برابر گل بابونه، آب به آن اضافه کنید. مخلوط را آنقدر بجوشانید تا آب آن به طور کامل تبخیر شود و فقط روغن باقی بماند. این مخلوط نیز برای تسکین درد کاربرد فراوان دارد.


خواص بخور گیاهان سنتی بابونه

بخور بابونه یکی از ماسک‌های مورد علاقه بانوان در مراقبت‌های زیبایی است. بخور گل بابونه برای بهبود آکنه و جوش‌های صورت مفید است. این بخور علاوه بر تسکین التهاب و از بین بردن عوامل بیماری‌زا سبب تحریک گردش خون زیر پوست صورت می‌شود و پوست را جوان و شاداب می‌کند. از سوی دیگر اعتقاد بر این است بخور بابونه می‌تواند منافذ پوست را باز کرده و روند دفع سموم و فلزات سنگینی را که طی روز در آن نفوذ کرده‌اند، تسریع ‌کند.

قطره بابونه

از قطره بابونه معمولا برای درمان التهاب بافت مخاطی دهان و سایر قسمت‌های دستگاه گوارش استفاده می‌شود. علاوه بر این دارای اثرات ضداسپاسم و ضدنفخ است. این فرآورده به صورت دهان‌شویه برای رفع التهابات مخاطی دهان نیز به کار می‌رود.

پماد رکتوس:

پماد رکتوس حاوی عصاره بابونه و اسانس استاندارد مورد یک پماد موثر برای بهبود هموروئید می باشد.